Ülkemizde SALMONELLA Enfeksiyonları Yapısı
İlk başta, bütün uyarılarıma karşın, benden;#8221;Salmonella enfeksiyonlarının ülkemizdeki yapısı#8221; bilgisini sizlerle paylaşmam istendi.
Bende cevaplıyorum: Bilmiyorum bilmiyorlar ; sizde bilemeyeceksiniz
Bunu konuya ilgisizlik olarak algılamamalı, bir yetersizliği vurgulamak istiyorum. Bugüne dek olan uygulamalar, bir istatistik oluşturmak amaçlı değil, tavukçulukla ilgili ünitelerin kuruluşlarını belgelendirebilmek vede ruhsatlandırılmış damızlık kuruluşların kontrollerini sağlayabilmek amaçlı çalışmalardır.
Buna karşın, fikir verici olacağını düşündüğüm verileri iletmek istiyorum:
2004 yılında, Bursa Veteriner Fakültesi, Mikrobiyoloji anabilim dalında, TUBİTAK destekli yapılan çalışmada (ki bizim laboratuarımızda, örnek sağlama, ilk kültür ve üreticiye raporlama yönlü çalışmalarla içerisinde bulunmuştur, bu nedenledir ki değerlendirebiliyorum.) 3000 örnek PCR metoduyla işlenmiş ve o tarihte;
Kesimhanelerde broilerlerde taşıyıcılık oranı % 39,3
Yumurtacılarda ise % 60 olarak belirlenmiştir.
Bu çalışmada, Broilerlerdeki izolatların % 81,8 oranında S.enteritidis ve % 9,1 S.agona ve önemsiz sayıdakileri S.thompon olarak,
Yumurtacılardakilerin tamamında ise S.enteritidis izole edilmiştir.
Sonuçta, serovar S.enteritidis#8217;in dominatlığı ve S.typhimuriumun bulunmadığı yada rastlanması ender gibi bir sonuç belgelenmiştir.
Yine, bir fikir verebilmesi ümidiyle, laboratuvarımın 2007 yılı içerisindeki taramalarda alınan sonuçlarını paylaşalım istiyorum:
*Değişik yörelerimizdeki damızlık kümeslerinden gelen 1036 adet drug swap örneği işlenmiş ve 263 adedi pozitif sonuç olarak bildirilmiştir (% 24)
*Ulaştırılan 55 grup günlük broiler civcivlerden 8 grubu pozitif olarak raporlanmıştır.(% 14,5)
*20 grup damızlık civciv mekonyum örneğinin tamamı negatif bulunmuştur.
*139 adet kümes ve kuluçkahane çalışanları arasında 4 portör işçi saptanmıştır*Ulaştırılan 24 adet yem örneği ve hammaddeden 13 ü (% 54) Salmonella kontamine bulunmuştur.
*Rendring üretim ortamının kontrolü için alınan 7 bölgesel örnekten 6 sı kontamine bulunmuştur.İzolatlarımızın tamamına yakını S.enteritidis idi. Memleketimizde hiç bildirilmeyen S.typhimurium a bizde rastlamadık. Bu ikisi ötesindeki izolatlar, B ve D somatik grubu dışındakiler olarak isimlendirilmişlerdir.
Yumurtacı işletmelerden ne bizim nede diğer laboratuvarlarımıza, konuyla ilgili müracaat yapılmamaktadır, istatiksel verilerimiz yoktur. Ama biliriz ki; kontrolsüz şimiyoterapötik ilaç uygulamaları nedeniyle isimlendirilemeyen enfeksiyonlar arasında Salmonella#8217;da süregelmekte ve daha önemlisi, ülkemiz adına çok önemli enfeksiyonlar kaynağı olmayı sürdürmektedirler.
Buraya dek verdiğim rakamların yeterliğini düşünmüyorum ve mutlu değilim. Bu sizler içinde böyle olsa gerekir.
Çünkü AB ve USA raporlarıyla karşılaştırırsak;
EFSA yayınlarında Avrupa Birliğinde,2005-2006 tarihleri arasındaki 3 hafta içerisinde, kesim öncesinde alınan 6.325 adet broiler gaita örneklerinde % 23,7 oranında pozitiflik rapor etmiştir. Bu, yaklaşık, yenilen her 4 hayvandan birisinin enfekte olduğunun ifadesidir. Avrupa ülkeleri arasında , % 0 ile % 68,2 arasında değişen ortalamalarda pozitiflikler bildirilmektedir.
Amerika'da ise,2006'nın son çeyreğinde ülke genelinde yapılan taramalarda, piliç eti örneklerinin % 12 si Salmonella kontamine bulunmuştur. Bu ülke insanlarında da, yılda 2 ile 4 milyon arası salmonellozis vakası bildirilmektedir.
Böyleyken, ülkemizde mücadeleye ışık tutacak verilerin sağlanamamış olması büyük gecikmedir. Ayrıca, tavuk ürünlerini de kapsayan gıda tüzüğümüzde;25 gr da Salmonella bulunmayacak; esası yürürlüktedir. Sıfırlanma hayali uzak olduğuna göre; üretici ve tüketici arasında şöyle bir diyalog beklenebilirmiydi.Size falanca oranda Salmonellalı üretimden yolluyorum veya tüketiciden #8221; benimki az Salmonellalı olsun.. Bulunduğunda ise, mahkûmiyetlerine varan cezalar geçerlidir. Salmonella'nın, Campilobakteria'nın, Listeria'nın sıfırlandığı bir ülke üretimi düşünülemeyeceğine göre, bu patojenlerin olumsuzluklarını minimize edebilmenin şartları ve çözümleri esas alınmalı idi.
AB'de yeni girişim; S.enteritidis ve typhimurium esas alınarak eradikasyonunda yol almaktır ki şimdilik en doğru olanıdır.
İşte bu eksikliğin hızlıca giderilmesi amacıyla, Avrupa Birliğinin 2160/2003/EC sayılı direktiflerine uygun olarak,Kümes hayvanlarında Salmonella ve diğer zoonoz hastalıkların kontrolü kapsamında bakanlığımız da yeni düzenlemeler ve yönetmelikler oluşturmuştur. Böylece de, yakın zamanda, üye ülkelerle paylaşılır sonuçlar hedeflenmiştir:
Damızlıklar bazında
16. haftalardan başlayarak, serum ve altlık örneklerinin kontrolleri, 6 ay aralıklarla sağlanarak sertifikalandırmalar sürdürülmektedir. Ama (her ne halse) bu güne dek pozitiflikler ortaya konmamıştır.(Nedenini açıklayacağım)
Kuluçkahaneler bazında
Her 6 ayda bir yapılan mikrobiyolojik kontrollerle sertifikalandırma programı devam etmektedir.
Kesimhaneler bazında
Gıda güvenliği ve kalite kontrolü yönetmeliği çerçevesinde resmi kontrolleri ciddi olarak sürdürülürken, esasen entegrasyonlar ihracat önizni sahibolabilmek üzere, yerli-yabancı uzman ekiplerce yeteri kadar didiklendiler, uygun olamayanlar sertifikalandırılmadılar.
Bu etapta, önizin alan entegrasyonlar arası antlaşmayla programlanan ve özel denetim firmalarınca yürütülen katı sistem, resmi denetimle oluşturulabileceklerden çok daha titiz sürdürülmekte vede ciddi bir otokontrol sağlanmaktadır. Aynı sistem kuluçkahaneler içinde geçerlidir.
Entegrasyonlarımız, bu konudaki titizlikleriyle ne denli övünseler azdır. Ama, temel problem; kesimhaneye ulaşan materyalin sağlıklı olmasını sağlayabilmek vede proses sırasındaki çapraz kontaminasyonları kontrol edebilmekte düğümlenir.
Yumurtacı kümesler bazında
*15.11.2007 tarihinde başlayıp,31.03.2008 tarihinde bitirilmek üzere zoonoz karakterde Salmonella taraması yönetmeliği yürürlüğe konmuştur.
*1000 adetli ve yukarısı ticari yumurtacı kümeslerde uygulanacaktır,
*Kümeslerden, yumurtadan çıkarılmadan 9 hafta öncesinde; doğal karışımlı 5 adet gaita ve 2 adet kümes tozu örnekleri toplanacaktır,
*Örneklerin 1 tanesinde de etken saptanması durumunda kümes pozitif olarak değerlendirilecektir.
Broiler kümesleri bazında
*01.02.2008 tarihinde başlayıp,31.12.2008 tarihine kadar tamamlanması programlanan çalışma yönetmeliği hazırlanmıştır.
*5000 adetli ve üzeri ticari kümeslerde uygulanacaktır,
*Kesime gitmeden 3 hafta öncesinde,5 çift drug swap örnekleri sağlanacaktır,
*Örnek alınma zamanları, değişik sezonlara eşit olarak dağıtılacaktır
Bu taramalarda, ihbarı zorunlu olan S.gallinarum ve pullorum araştırma dışı
tutulmaktadır.
Kurulan bu koruma-kontrol sistemi içerisinde, örneklemelerde görev alacak yetişmiş yada yetiştirilecek Veteriner Hekim şartı en güzel haberdir. Bunu şu nedenle vurguladım; işte yetişmiş vede yeterli elamanınız yoksa örnekleri işçilere aldırırız vede (yukarıda da söylediğim gibi)yine tüm sonuçları, hayretlerle negatif buluruz.
Elamanların yetiştirilmelerinde sahadaki işlevin bilinmesininde önemi unutulmamalıdır. Tüm donanım ve mikrobiyolog elaman yeterliliği kabuledilse bile saha deneyimlerinin yetersiz olması durumunda da, laboratuvardaki olası hatalı yada şüpheli test sonuçlarında insidiyatif kullanma yetisinden mahrum olacaklardır.
